ما را در لاین دنبال کنید !

در راستای دسرسی آسانتر دوستانی که عضو شبکه اجتماعی لاین هستند صفحه ای تحت عنوان " زیست شناسی کنکور 95 " ایجاد کرده ایم. در این صفحه نکات کاربردی زیست شناسی به همراه اموزش رایگان معادل انگلیسی اصطلاحات زیست شناسی انتشار داده می شود. با عضویت خود در این صفحه از مطالب این صفحه بهره ببرید همچنین با معرفی آن به سایر دوستان ما را در رسیدن به اهداف اموزشی خود یاری دهید.

برای عضویت در این صفحه پس از نصب برنامه لاین روی موبایل یا سیستم خود یکی از روش های های زیر را برای عضویت انتخاب کنید :

1. از طریق لینک http://line.me/ti/p/%40pmj7619m 

2. اسکن کد QR زیر توسط QR خوان برنامه لاین.

3. با جستجوی ID به نام rostami2015 در لاین و سپس رفتن به صفحه زیست شناسی کنکور 95 از طریق لینکهای این صفحه.

تشریح ماهی ( تئوری )

 

---

ماهی یک مهره دار خونسرد و آبشش دار است که در آب زندگی می کند. ماهیها (با بیش از ۲۷۳۱۵ گونه) یک گروه پراتبار (پارافیلتیک)[۱]هستند و به سه گروه ماهیهای استخوانی (استیکتیس Osteichthyes)، با (۲۲۰۰۰ گونه)، ماهیهای غضروفی (کندریکتیس Chondrichthyes با بیش از ۸۰۰ گونه) و گروههای مختلف ماهیهای بدون آرواره (۷۵ گونه) از جمله ماهی های مکنده و دهان گِرد (hagfish) تقسیم می شوند. ماهیها در اندازه های مختلف به چشم می خورند و طول آنها از ۴۵ فوت مثل کوسه نهنگی تا ۸ میلی متر مثل گوبی کوتوله (dwarf goby) متغییر می باشد. جانوران آبزی دیگر همانند عروس دریایی و ماهی مرکب ماهیهای حقیقی نیستند. 
برای نمونه برخی از ماهیان چون صخره های ناهنجار و برخی مانند کرمهای لولنده هستند. بعضی تخت و مسطح چون کلوچه آردی و پاره ای مانند توپ هستند. ماهیان همه گونه رنگی دارند. یعنی همه رنگ های رنگین کمان. بسیاری از ماهیان رنگهای روشن همچون رنگهای درخشان و روشن پرندگان. سرخ تند زرد آبی و ارغوانی و صدها نمونه و گونه رنگ زیبا و دلربا و طرح های راه راه و خطوط شبیه توری یا نقطه چین دارند. 
کوچک ترین ماهی پیگمی گابی فیلیپینی است که کمتر از ۱۳ میلیمتر در کمال رشد طول دارد. بزرگ ترین ماهی شارک وال می باشد که در رشد کامل ۱۸ متر طول و ۱۴ تن وزن دارد. این ماهی جانوران کوچک دریایی و گیاهان را می خورد و به طور کلی بی آزارتر از ماهیان دیگر نسبت به انسان است. خطرناکترین ماهی تنها چند کیلوگرم وزن دارد. سنگ ماهی که برآمدگی زهرداری دارد که می تواند با زهرش آدمی را در چند دقیقه بکشد. ماهی ها تقریباٌ در همه آبها زندگی می کنند: در آبهای در نقطه یخ زدن قطب شمال و در رودها و جویبارهای بخارآلود جنگلهای استوایی و در جویبارهای خروشان کوهستانها و در آبهای رودهای آرام زیرزمینی. برخی از ماهیان سفرها و مهاجرتهایی سرتاسری اقیانوسی می کنند. ماهیان دیگر بیشتر زندگی خود را درون شنها و کف اقیانوسها می گذرانند. 
بیشتر ماهیان هرگز اب را ترک نمی گویند. اما برخی از ماهیان ممکن است ماهها در بستر خشک رودخانه زنده بمانند.یک نوع ماهی به نام آناباس در سواحل فیلیپین، مالزی و مشرق هند وجود دارد که پس از این که بر اثر طغیان آب از آب دریا بدور و در برکه ای خشک شد از میان گل و لای خزان خزان همچون خزندگان راه می روند تا خود را به دریا برساند. ماهیان برای آدمی اهیمت بسیار دارند، خوراک میلیون ها نفر از مردم از ماهی فراهم می شود عده ای برای تفریح به شکار ماهی می روند و بسیاری آنهارا همچون جانوران دست آموز در آکواریوم و غیره نگه می دارند. 
ماهیان در تعادل طبیعت نقش مهمی دارند. ماهیان گیاهان و جانوران آبزی را می خورند و باز خوراک گیاهان و جانوران می گردند و ماهیان تعادل مجموع کلی گیاهان و جانوران کرده زمین برقرار می سازند. 
همه ماهیان مهره دار و دارای آلت تنفسی مخصوصی برای دم و بازدم در آب و خونسرد هستند. ماهیان نمی توانند حرارت بدن خود را با حرارت محیط اطراف خود میزان کنند. بعلاوه تقریباٌ همه ماهیان باله ها و پره هایی دارند که در شنا کردن به کار می روند. جانوران آبی دیگر ماننددلفین ها و وال ها شبیه ماهی به نظر می رسند گرچه مهره دار و باله دار می باشند ولی بر خلاف ماهیان بچه زا هستند و بچه های خود را شیر می دهند به علاوه بر خلاف ماهیان با شش دم و بازدم می کنند همچنین خونگرمند.

معرفی وسایل آزمایشگاه زیست شناسی

در متون زیر لوازمی که در آزمایشگاه (بویژه آزمایشگاه زیست شناسی) مورد استفاده قرار می گیرد معرفی شده است .

 

 شیشه ساعت

 

شیشه ساعت(به انگلیسی: Watch glass)‏ یکی از ابزارهای شیشه ای مورد استفاده در آزمایشگاه های شیمی است.از آنجایی که شکل این وسیله شباهت زیادی به شیشه ی جلوی ساعت های رومیزی قدیمی دارد، این نام بر روی آن گذاشته شده است. از این وسیله برای خشک کردن مایعات استفاده می شود به این صورت که مایع را روی سطح مقعر آن قرار داده و برای مدتی در هوای آزاد قرار می دهیم.همچنین در هنگام توزین مواد جامد استفاده می شود و نیز به عنوان درپوش بشر مورد استفاده قرار می گیرد.

 

 بشر

بـِشِر (به فرانسوی: Bécher)‏(به انگلیسی: Beaker)‏ وسیله‌ای است که معمولاً برای همزدن، مخلوط کردن و یا گرم کردن مایعات در آزمایشگاه به کار می‌رود. بشرها عموما استوانه‌ای شکل با کف تخت ومدرج هستند. بشرها در اندازه‌های مختلف از یکی میلی لیتر تا چندین لیتر موجود هستند.
بشرها ممکن است از شیشه (اغلب پیرکس) یا پلاستیک ساخته شده باشند. بشرهایی که برای نگه داری مواد خورنده استفاده می‌شوند باید از مواد مقاوم به خورده شدن مانند تفلون ساخته شده باشند.
بشرها ممکن است برای اینکه مواد داخل آنها آلوده نشوند و یا از بین نروند با یک شیشه ساعت پوشیده شوند. بشرها معمولاً با استفاده از خطهایی که بر روی آنها کشیده شده‌است درجه بندی می‌شوند. برای نمونه یک بشر ۲۵۰ میلی‌لیتری ممکن است به درجه‌های ۵۰، ۱۵۰، ۲۰۰ و ۲۵۰ تقسیم بندی شده باشد. این درجه بندی ممکن است در بشرهای گوناگون متفاوت باشد.

تفاوت بشر با ارلن در عمود بودن دیواره‌های آن است در صورتی که در ارلن دیواره‌ها مایل است. بشرها بیشتر در شیمی عمومی استفاده می‌شوند.
بشرهای پیرکس برای حرارت دادن محلولها در کوره یا روی شعله آتش استفاده می‌شود. در آزمایشهایی که نیاز به هم زدن باشد، بشر به دلیل ساختار ویژه خود، ظرف آزمایش مناسبی است زیرا ظروف آزمایشگاهی دیگر مانند ارلن یا بالون بدلیل گردن نسبتا باریک برای این کار مناسب نیستند.

کاربرد: بشـر ممکن است ساده یا مدرج باشـد. از بشر مدرج اغلب برای برداشتن حجم معینی ازمایع ها هم استفاده می شود. از بشر مدرج یا ساده، برای برداشتن مایع ها، گرم کردن محلول ها (از جنس شیشه ای) تهیه‌ محلول، حل کردن مواد، انتقال محلول، رسوب گیری،تهیه مواد و غیره استفاده می شود

طرز کار: پیش از هر کاری باید بشر را شست. برای شستن بشر باید با لوله شوی جداره داخلی و خارجی بشـر را سایید تا مواد چسبنده به آن جدا شود، سپس آن را با آب معمولی شست. بسته به نوع کار می توان بشر را مانند بورت یا پیپت شست و شو داد (یعنی شستن، آب کشیدن با آب معمولی، کُر دادن با آب مقطر، کر دادن با محلول موردنظر که باید در بشر ریخته شود)

بیرون بشـر را پس از شست و شـو باید با دسـتمال تمیز خشک کرد، برای خشک کردن داخل آن می توان از این روش استفاده کرد:

- بشر را روی سه پایه و توری نسوز گذاشت و شعله چراغ گاز را دور تا دور گرداند. (شعله را نباید داخل بشر برد زیرا این عمل سبب شکستگی آن می شود) تا کاملاً داخل آن خشک شود. بشر را باید تا مدتی به همان حال باید باقی گذاشت تا سرد شود.

چرا موش ها آزمایشگاهی شدند ؟

 

سعدی رستمی کارشناس ارشد زیست شناسی در گفتگو با خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران گفت: دلیل استفاده محققان و پژوهشگران از موش‌ها در آزمایشگاه این است که این موجودات از لحاظ تکاملی به انسان نزدیکترند.

وی افزود موش‌ها همانند انسانها پستاندار هستند. به همین دلیل سیستم ایمنی این موجودات نسبت به رده‌های دیگر حیوانات مثل خزندگان به انسان ها نزدیکتر است.

وی گفت این اولین دلیلی است که محققان از پستانداران خصوصا موش‌ها در تحقیقات خود بهره می‌برند.

وی تصریح کرد دلایل متنوعی وجود دارد که موشها نسبت به دیگر پستاندارها از جمله میمون‌ها با وجود اینکه به انسان شبیه ترند، ارجحیت دارند. از جمله اینکه اولا دسترسی به موش ها بسیار آسان است. ثانیا دوره زادو ولد موش ها نسبت به میمون ها بسیار کوتاهتر است. موشها حدودا یک ماه دوره بارداریشان طول می کشد. ثالثا موش ها به دلیل جثه کوچکی که دارند فضا کمتری اشغال می کنند و به غذای کمتری هم نیاز دارند.

رستمی در ادامه گفت، مهمترین دلیل استفاده نکردن از میمون‌ها در کارهای تحقیقاتی این است با توجه به این مساله که میمون‌ها از نظر تکاملی به انسان بسیار شباهت دارند، تعداد بیماری‌های مشترک بین انسان و میمون نسبت به انسان و موش افزایش می‌یابد و به همین دلیل موش‌ها ایمن تر هستند.

وی خاطر نشان کرد موش‌های آزمایشگاهی همان موش‌های خانگی هستند با این تفاوت که بخاطر اصلاحی که در ژنتیک آنها انجام گرفته است رنگشان سفید و به اصطلاح زال شده‌اند.

منبع خبر

مشاهده گلبول های قرمز و سفید (تهیه گسترش خونی)

وسایل کار: 
دو عدد لام یک بار مصرف تمیز- پنبه – الکل- لانست- متانول- رنگ گیمسا

روش کار: 
ابتدا نوک انگشت را توسط پنبه آغشته به الکل ضد عفونی میکنیم . بعد توسط یک ضربه لانست نوک انگشت را سوراخ کرده, خون جریان پیدا میکند.

روش لانست زدن:
یک قطره خون را(بوسیله لوله هماتوکریت ساده) در یک سانتیمتری انتهای لام قرار میدهیم (مطابق شکل) لبه لام دیگر(لام rode) را با زاویه ۳۰ - ۴۵ درجه بر روی قطره خون قرار می دهیم .لحظه ای بعد خون سراسر روی لبه لام دوم( فصل مشترک دو لام) ا نتشار می یابد. اکنون لام را با یک فشارملایم و با سرعت یکنواخت در سطح لام اول به سمت جلوحرکت میدهیم . در پایان گسترش خونی درهوای آزمایشگاه خوب خشک شود سپس خون روی لام را توسط ریختن الکل متانول ثابت میکنیم.میگذاریم سطح لام خوب خشک شود.این لام برای رنگ آمیزی آماده است.

رنگ آمیزی: 
اول روی واقعی لام خونی را مشخص کرده و علامت زده - همان طرف لام که قبلا رویش خون کشیده ایم و با الکل متانول آن را ثابت کردیم.

نحوه رنگ آمیزی:
رنگ گیمسا (Giemsa stain) را به نسبت یک به ده رقیق می کنیم ( ۱ccرنگ +۹cc آب) و سپس لام را داخل آن قرار می دهیم .سپس رنگ روی لام را می شوریم.لام به رنگ آبی متمایل به بنفش می شود.
نکاتی در مورد لام ها :
۱- باید لامها را تمیزوعاری ازچربی انتخاب کرد.
۲- لام (rode) باید لبه اش صاف باشد.
۳- درفاصله بین تهیه هر گسترش خونی باید لبه لام (rode) را بایک پارچه مرطوب ازخون پاک کنیم تا با نمونه بعدی تداخل صورت نگیرد.

اکنون گسترش خونی آماده است و با بزرگ نمایی های مختلف میکروسکوپ نوری می توانیم سلول های خونی را مشاهده کنیم.

روش های دیگر رنگ آمیزی:

Wright's stain

Romanowsky stain

تشخیص وجود نشاسته توسط لوگول

وسایل و مواد لازم:
نشاسته،معرف لوگول،آب،لوله آزمایش،منبع حرارتی

روش کار:
یک گرم نشاسته را در 10 میلی لیتر آب بریزید. آنگاه 2 میلی لیتر از محلول بدست آمده را در یک لوله آزمایش ریخته و بجوشانید. دراین صورت نشاسته کاملاَ در آب حل می شود و بعد به آن یک قطره لوگول بیفزایید. مشاهده میشود رنگ لوگول آبی تیره میشود. در صورتی که قبلآ رنگ محلول نشاسته شفاف (ژله ای) بود. (رنگ محلول لوگول قبل از اضافه شدن به محلول نشاسته، قهوا ه ای تا نارنجی است ) . اگر دوباره محلول را حرارت دهید مشاهده خواهید کرد رنگ آبی تیره ناپدید خواهد شد. چرا؟

زیرا ید جذب سطحی مولکول های نشاسته میشود که باعث می شود رنگ آن آبی شود.در اثر حرارت ید از نشاسته جدا شده و به حالت قبل خود باز میگردد.

می توان برای تشخیص نشاسته در مواد غذایی و میوه ها از این آزمایش استفاده کرد .

نتیجه آزمایش:
به دلیل این که ید جذب سطحی مولکول های نشاسته می شود در اثر حرارت به راحتی از آن جدا شده و به حالت قبل باز میگردد.

تعیین هماتوکریت (درصد حجمی گلبول قرمز)

عنوان آزمایش: Hct 
هدف: تعیین درصد حجمی گلبول قرمز 
تئوری آزمایش:  
اصطلاح هماتوکریت برای اندازه گیری غلظت خون یا به عبارت دیگر تعیین حجم گلبول های قرمز خون بکار میرود
آزمایش هماتوکریت به عنوان ساده ترین ودر اصل مهمترین آزمایش برای تشخیص کم خونی ها( آنمی ها) در پزشکی کار برد دارد. 
تعریف علمی هماتوکریت خون HCT :  
مقدار درصد حجمی که گویچه های قرمزپس از سانتر یفیوژ کردن خون اشغال می کنند را هماتوکریت گویند. به عبارت دیگر هماتوکریت عبارت است از نسبت حجم گلبولهای قرمز فشرده شده به حجم خون تام که بر حسب در صد گزارش میشود.
نرمال هماتوکریت :
درمردان  ۴۹%-۴۰%
 درزنان   ۴۴%-۴۰% 
* مقدار نرمال هماتوکریت با جنس و سن وارتفاع ازسطح دریا وغیره بستگی دارد

وسایل مورد نیاز:
۱. دستگاه سانتریفیوژمیکروهماتوکریت 
۲. لوله های موئینه(کاپیلری) با حلقه قرمز
۳. خمیر مخصوص 
۴. لانست 
۵. پنبه
۶. الکل
۷. خط کش مخصوص 
*دو نوع لوله موئینه وجود دارد: 
الف- لوله های موئینه ساده که فاقد ماده ضد انعقاد ند مشخصه این لوله ها وجود حلقه آبی رنگ در بالای لوله  است,اینها برای نمونه هایی که باماده ضد انعقادی EDTA تهیه شده اند استفاده میشوند 
ب- لوله های موئینه ضد انعقاد دار(هپارینه) داخل این لوله ها آغشته به ماده ضدانعقاد هپارین هستند. وجود حلقه قرمزرنگ در بالای لوله مشخصه آنهاست برای گرفتن خون از نوک انگشت یا پاشنه پا در نوزادان استفاده میشوند، ما اکنون از این نوع لوله استفاه می کنیم.

روش کار: 
ابتدا نوک انگشت را توسط پنبه آغشته به الکل ضد عفونی میکنیم . بعد توسط یک ضربه لانست نوک انگشت را سوراخ کرده، خون جریان پیدا میکند قطره اول خون راحذف می کنیم. لوله موئینه را روی خون نوک انگشت گذاشته تا دو سوم لوله موئینه از خون پر شود. حالا طرف دیگر لوله را توسط انگشت نشانه می بندیم  تا خون از لوله خارج نشود نوک لوله موئینه را با چند بارفرو بردن در داخل خمیر مخصوص مسدود می کنیم. 

 

 

 

لوله موئینه را در دستگاه سانتریفیوژ طوری قرار می دهیم که نوک بسته شده لوله به طرف خارج روی واشر لاستیکی دستگاه وسر باز لوله بطرف داخل دستگاه قرار گیرد. صفحه محافظ دستگاه را می بندیم  دستگاه راروشن می کنیم  تایمردستگاه رابرای مدت پنج دقیقه کوک می کنیم .

وقتی دستگاه کاملا از حرکت ایستاد، لوله موئینه را از آن خارج می کنیم . حالاخون داخل لوله موئینه به سه قسمت تقسیم شده است: 
۱. گویچه های قرمز متراکم 
۲. یک لایه خیلی نازک سفید رنگ به نام بافی کت شامل گویچه های سفید وپلاکت ها
۳.پلاسمای خون 
لوله موئینه را روی خط کش مخصوص قرار داده با حرکت لوله روی خط کش وضعیتی را به وجود می آوریم که فصل مشترک بین خمیر وخون روی عدد صفر  و آخرین سطح پلاسما روی عدد صد قرار گیرد حالا عددی که طول ستون گویچه های قرمز رانشان می دهد هماتوکریت شخص میباشد در تمام مراحل خواندن هماتوکریت باید از بالا با زاویه ۹۰درجه به صفحه نگاه کنیم.

 

نکات:  
۱. سرعت دستگاه دوازده هزار دور در دقیقه است.
۲. ممکن لوله موئینه داخل دستگاه سانتریفیوژ میکروهماتوکریت بشکند. 
علت:  
۱. عدم تعادل: برای جلوگیری از شکستن لوله باید کار را با دو لوله آغاز کنیم.جهت حفظ تعادل باید دو لوله مقابل هم در دستگاه قرار داده شوند.
۲. علت دیگر شکستن لوله داخل دستگاه مربوط به افراد تازه کاراست. که فراموش میکنند درب محافظ دستگاه را ببندند و یا آنرا محکم کنند.