معرفی وسایل آزمایشگاه زیست شناسی

در متون زیر لوازمی که در آزمایشگاه (بویژه آزمایشگاه زیست شناسی) مورد استفاده قرار می گیرد معرفی شده است .

 

 شیشه ساعت

 

شیشه ساعت(به انگلیسی: Watch glass)‏ یکی از ابزارهای شیشه ای مورد استفاده در آزمایشگاه های شیمی است.از آنجایی که شکل این وسیله شباهت زیادی به شیشه ی جلوی ساعت های رومیزی قدیمی دارد، این نام بر روی آن گذاشته شده است. از این وسیله برای خشک کردن مایعات استفاده می شود به این صورت که مایع را روی سطح مقعر آن قرار داده و برای مدتی در هوای آزاد قرار می دهیم.همچنین در هنگام توزین مواد جامد استفاده می شود و نیز به عنوان درپوش بشر مورد استفاده قرار می گیرد.

 

 بشر

بـِشِر (به فرانسوی: Bécher)‏(به انگلیسی: Beaker)‏ وسیله‌ای است که معمولاً برای همزدن، مخلوط کردن و یا گرم کردن مایعات در آزمایشگاه به کار می‌رود. بشرها عموما استوانه‌ای شکل با کف تخت ومدرج هستند. بشرها در اندازه‌های مختلف از یکی میلی لیتر تا چندین لیتر موجود هستند.
بشرها ممکن است از شیشه (اغلب پیرکس) یا پلاستیک ساخته شده باشند. بشرهایی که برای نگه داری مواد خورنده استفاده می‌شوند باید از مواد مقاوم به خورده شدن مانند تفلون ساخته شده باشند.
بشرها ممکن است برای اینکه مواد داخل آنها آلوده نشوند و یا از بین نروند با یک شیشه ساعت پوشیده شوند. بشرها معمولاً با استفاده از خطهایی که بر روی آنها کشیده شده‌است درجه بندی می‌شوند. برای نمونه یک بشر ۲۵۰ میلی‌لیتری ممکن است به درجه‌های ۵۰، ۱۵۰، ۲۰۰ و ۲۵۰ تقسیم بندی شده باشد. این درجه بندی ممکن است در بشرهای گوناگون متفاوت باشد.

تفاوت بشر با ارلن در عمود بودن دیواره‌های آن است در صورتی که در ارلن دیواره‌ها مایل است. بشرها بیشتر در شیمی عمومی استفاده می‌شوند.
بشرهای پیرکس برای حرارت دادن محلولها در کوره یا روی شعله آتش استفاده می‌شود. در آزمایشهایی که نیاز به هم زدن باشد، بشر به دلیل ساختار ویژه خود، ظرف آزمایش مناسبی است زیرا ظروف آزمایشگاهی دیگر مانند ارلن یا بالون بدلیل گردن نسبتا باریک برای این کار مناسب نیستند.

کاربرد: بشـر ممکن است ساده یا مدرج باشـد. از بشر مدرج اغلب برای برداشتن حجم معینی ازمایع ها هم استفاده می شود. از بشر مدرج یا ساده، برای برداشتن مایع ها، گرم کردن محلول ها (از جنس شیشه ای) تهیه‌ محلول، حل کردن مواد، انتقال محلول، رسوب گیری،تهیه مواد و غیره استفاده می شود

طرز کار: پیش از هر کاری باید بشر را شست. برای شستن بشر باید با لوله شوی جداره داخلی و خارجی بشـر را سایید تا مواد چسبنده به آن جدا شود، سپس آن را با آب معمولی شست. بسته به نوع کار می توان بشر را مانند بورت یا پیپت شست و شو داد (یعنی شستن، آب کشیدن با آب معمولی، کُر دادن با آب مقطر، کر دادن با محلول موردنظر که باید در بشر ریخته شود)

بیرون بشـر را پس از شست و شـو باید با دسـتمال تمیز خشک کرد، برای خشک کردن داخل آن می توان از این روش استفاده کرد:

- بشر را روی سه پایه و توری نسوز گذاشت و شعله چراغ گاز را دور تا دور گرداند. (شعله را نباید داخل بشر برد زیرا این عمل سبب شکستگی آن می شود) تا کاملاً داخل آن خشک شود. بشر را باید تا مدتی به همان حال باید باقی گذاشت تا سرد شود.طره چکان

 

قطره چکان (به انگلیسی: dropper)‏ وسیله‌ای شیشه ای یا پلاستیکی است که یک طرف آن دارای حباب لاستیکی قابل ارتجاع و طرف دیگر آن یک میله شیشه‌ای (یا پلاستیکی) با نوک بسیار باریک است طول لوله قطره چکان با ارتفاع دهانه ظرف محتوای مایع مورد استفاده متناسب می‌باشد و از چند سانتی متر تجاوز نمی‌کند.

معمولاً از قطره چکان برای ریختن معرفها (فنل فتالئین، تورنسل، متیل اورانژ) و یا برداشتن محلول‌هایی که بخار سـمی تولید می‌کنند (مانند: اسید کلریدریک غلیظ، آب برم، آمونیاک و…) و یا محلولهایی که احتمال خطر آنها هنگام ریختن به دست و لباس زیاد است (مانند: محلول اسید سولفوریک غلیظ یا اسید نیتریک غلیظ) استفاده می‌کنند.

 استوانه مدرج

 

استوانه مدرج یا مزور (به انگلیسی: Graduated cylinder)‏یکی از ابزارهای آزمایشگاهی است که برای اندازه گیری حجم معینی از مایعات مختلف به کار می رود.این ابزار شیشه ای از یک لوله بلند و یک پایه تشکیل شده است که امکان قرار دادن وسیله را روی میز فراهم می سازد.دقت اندازه گیری این ابزار حجم سنجی از بورت و پیپت کمتر است.

کاربرد: ابزاری است که در اندازه گیری حجم مایع ها به کار می رود.

طرز استفاده: استوانه مدرج را باید در جای کاملاً صاف و مسطح قرار داد و هنگام ریختن یا برداشتن محلول، پایه آن را با دو انگشت محکم نگهداشت تا از افتادن و شکستن آن جلوگیری شود.

چند نکته: چون استوانه مدرج، برخلاف لوله آزمایش جای خاصی ندارد. از این رو باید بی درنگ پس از انجام کار، آن را دور از دسترس، در جای امنی قرار داد. اگر لبه استوانه مدرج پریده باشد، نباید آن را دور انداخت. زیرا با استفاده از لوله های پلاستیکی شفاف و مناسب می توان از آنها دوباره استفاده کرد. برای این منظور می توان قسمت شکسته آن را با سوهان صاف کرد و حلقه ای از لوله پلاستیکی مناسب به لبه آن وصل و با باریک کردن یک گوشه لوله پلاستیکی از آن استفاده کرد. از استوانه مدرجی که ارتفاع آنها در اثر شکسته شدن، خیلی کوتاه شده باشد، برای اندازه گیری چگالی مایع ها (آب، نفت، جیوه…) می توان استفاده کرد.

 ارلن

 

ارلن (یا ارلن مایر) ظرف مخروط شکلی است که در اندازه های متفاوت درست می شود و قسمت بالای آن باریکتر و اندکی برگشته و قیفی شکل است، بدینوسیله هم می توان از ریختن مایع به بیرون جلوگیری کرد و هم می توان مایع را به داخل آن آسانتر ریخت.

کاربرد: ارلن ممکن است ساده یا مدرج باشد. از نوع مدرج آن برای برداشتن حجم معینی از مایع یا تعیین تقریبی حجم مایع استفاده می شود اما نوع ساده آن برای استفاده از کارهای گوناگون مانند گرم کردن مایع ها است.افزون بر آن یک نوع از ارلن دارای لوله جانبی است و به ارلن تخلیه موسوم است، برای صاف کردن با خلأ و نیز تهیه مواد گازی و غیره استفاده می شود.

* همان نکته های گفته شده درباره بشر (از قبیل شستن و گرم کردن و…) نیز در مورد ارلن رعایت شود.

 آب فشان یا پیست

 

آب فشان یا پیست (به انگلیسی: Wash bottle)‏ یکی از ابزار های آزمایشگاهی می باشد که از یک بطری پلاستیکی و یک نازل در بالای آن تشکیل شده است.از این ابزار برای شست وشوی ابزار های آزمایشگاهی مانند لوله آزمایش و بالن ته گرد استفاده می شود. عملکرد این وسیله به این ترتیب است که با فشردن دست روی بطری پلاستیکی فشار داخل بطری افزایش یافته و مایع داخل بطری به صورت باریکه ای از سر نازل به بیرون می ریزد.[

 دسیکاتور

 

ظرف شیشه ای شـبیه قابلمه است دارای 2 قسمت: قسمت پایین آن: محل قرار دادن ماده نم گیر(کلریدکلسیم بی آب، اسید سولفوریک غلیظ، آهک، اکسیدفسفر «V ») است و قسمت بالای آن که به وسیله صفحه مشبکی از قسمت پایین جدا می شود: محل قرار دادن بوته یا کپسول است و محتوای ماده ای است که به منظور خشک کردن (جذب CO2 و H2O موجود در هوا) در دسیکاتور قرار داده می شود.

طرز کار: هنگام کار کردن با دسیکاتور رعایت نکات زیر لازم است: - چون سرپوش دسیکاتور لغزنده است، هنگام جابه جا کردن دسیکاتور، باید سرپوش آن را با دست، محکم نگهداشت.

- لبه سرپوش دسیکاتور را با وازلین یا ماده چرب مخصوص که سفت تر از وازلین است باید چرب کرد تا محکم به دسیکاتور بچسبد و هوا نکشد. در ضمن در اثر چسبندگی زیاد آن با قسمت بدنه، خطر لیز خوردن و افتادن آن کمتر می شود.

- هنگام گذاشتن سرپوش دسیکاتور باید لبه آن را به دهانه دسیکاتور نزدیک کرد و روی دهانه به طرف جلو فشار داد تا درپوش همه دهانه را بپوشاند. هرگز نباید مانند قابلمه، سرپوش را گذاشت و برداشت، زیرا به علت چرب بودن محل اتصال سرپوش و بدنه دسیکاتور انجام این کار دشوار است و ممکن است در اثر بلند کردن سرپوش، بدنه دسیکاتور به همراه آن بلند شود و از درپوش جدا شود و به زمین بیفتد و بشکند.

- هنگامی که بوته داغ در دسیکاتور گذاشته می شود نباید سرپوش دسیکاتور را فوری گذاشت. زیرا اگر بوته خیلی داغ باشد، پس از سرد شدن به علت تفاوت فشار بیرون و داخل دسیکاتور برداشتن درِ آن بسیار دشوار است.

 پیپت

 

معمولا 2 نوع پیپت در آزمایشگاه به کار می رود:

1- حباب دار 2- ساده یا مدرج. یک پیپت حباب دار در وسط دارای مخزنی است که گنجایش پیپت روی آن ثبت شده است. در بالای حباب در قسمت باریک یک خط نشانه (به صورت دایره سفیدرنگی) وجود دارد که باید پیپت را تا این خط نشانه پُر کرد. پیپت ساده، مانند بورت درجه بندی شده است و صفر آن در بالا قرار دارد و باید آن را مانند بورت روی درجه صفر تنظیم و تا آخر خالی کرد.

کاربرد: ابزاری ست که در اندازه گیری حجم مایع ها به کار می روند.

طرز استفاده: برای پر کردن پیپت، نخست باید آن را در قسمت گود محلول قرار داد تا هنگام مکیدن محلول هوا داخل پیپت نشود. زیرا در این صورت محلول به سرعت بالا می آید و وارد دهان می شود (در صورت کم بودن محلول در ظرف). وقتی سطح محلول حدود 2 میلی لیتر از خط نشانه گذشت، باید دهانه پیپت را با انگشت بست و آن را با ظرف محلول بالا آورد تا هم سطح چشم شود و به طور عمودی نگاهداشت. با کم کردن فشار انگشت، قطره قطره، زیادی محلول را خارج کرد تا سطح زیرین مایع به خط نشانه برسد و در این وضعیت دوباره با فشار انگشت بر دهانه پیپت مانع خارج شدن مایع شد. سپس باید نوک پیپت را از محلول خارج کرد و در ظرفی که محلول در آن باید ریخته شود قرار داد. برای خالی کردن پیپت، فشار انگشت را باید کم کرد. هنگام خارج کردن پیپت از ظرف دوم، ظرف را باید کج کرد و نوک پیپت را در جایی که محلول نباشد، به جداره ظرف تماس داد. به این ترتیب قسمتی از مایع که در نوک پیپت مانده خارج می شود. برای خارج کردن این قسمت از مایع نباید به داخل پیپت فوت کرد.

- شستشوی پیپت مانند بورت است.

 پووار

 

از پووار برای مکش استفاده می شود اما در صورتی که مواد سمی باشند قبل از استفاده از پووار باید از سالم بودن آن اطمینان حاصل کنیم و آن را با آب امتحان کنیم

طرز استفاده: دکمهA برای خالی کردن هوای داخل پووار است. دکمهB برای مکش مواد سمی است. دکمهE برای خالی کردن مواد مکش شده است.

کارهایی که سبب شکستن ارلن و بشر می شود

- گرما دادن شدید، هنگام خالی بودن ظرف

- گرما دادن شدید، هنگامی که ظرف دارای ماده جامدی باشد.

- گرما دادن داخل ظرف با شعله چراغ گاز

- ریختن آب سرد بر روی آنها هنگامی که داغ هستند.

- گرما دادن آنها با شعله مستقیم (بدون استفاده از توری نسوز)

- مرطوب بودن جداره آنها به هنگام گرما دادن.

روش استفاده از پووار 
مکنده پلاستیکی دارای 3 کلید است A، S، و E که بعد از نصب پیپت در محل خود بر روی مکنده مطابق شکل بالا برای برداشتن مایع

1- کلید A را فشرده و حباب لاستیکی را فشار میدهیم تا هوا خارج شود.

2- پیپت را وارد ظرف محتوی مایع نموده و وقتی سر پیپت به اندازه کافی داخل مایع شد کلید S را به آرامی فشار میدهیم تا بر اثر مکش حباب که در مرحله قبل فشرده و خالی شده مایع وارد پیپت شده و بالا بیاید (دقت کنید وارد مکنده نشود).

3- بعد از اینکه به اندازه لازم مایع وارد حباب شد پیپت را وارد ظرفی که میخواهیم مایع را داخل آن خالی کنیم نموده و کلید E را میفشاریم تا مایع داخل پیپت تخلیه شود.

 هاون چینی

 

هاون چینی شبیه کپسول چینی است که ضخامت بدنه آن بیشتر است و لبه آن ممکن است صاف باشد. این ابزار دارای دسته ای است که آن هم از جنس چینی می باشد و از آن برای خرد کردن و نرم کردن مواد استفاده می شود.

کاربرد: اجسـام و مواد بسـیار سـخت با عمل ساییدن در هاون به صورت کاملاً نرم و پودر شده درمی آیند.

طرز کار: ضمن کار کردن با هاون باید آن را با دست چپ محکم نگهداشت و با دست راست دسته آن را به صورت چرخشی در هاون گرداند و فشار به آن وارد کرد تا در اثر چرخیدن مواد، ساییده و نرم شوند.

در پایان آزمایش، پس از پودر کردن مواد، باید هاون و دسته آن را کاملاً تمیز و خشک کرد. برای این کار از لوله شـوی باید استفاده کرد. اگر مواد چسبیده به هاون از طریق شست و شوی با آب جدا نشد، می توان از اسید رقیق برای تمیز کردن هاون استفاده کرد. پس از پاک کردن فوری باید هاون را آب کشید و با دستمال تمیز آن را خشک کرد و در جای مطمئنی قرار داد.

دسته هاون را نباید روی میز کار گذاشت. زیرا این عمل سبب لغزیدن آن می شود و در صورت افتادن و ضربه خوردن می شکند. دسته هاون را همیشه باید داخل هاون گذاشت. در مواقع ضروری اگر ناچار به برداشتن آن شدید، باید آن را در جای مطمئنی قرار دهید که احتمال لغزیدن افتادن و شکستن آن وجود نداشته باشد.

 بالن تقطیر

 

(بالن با لوله جانبی): بالن تقطیر مانند بالن ته گرد است، با این تفاوت که در گردن آن یک لوله جانبی توخالی و باریکی وجود دارد که محل خروج مواد گازی است.

کاربرد: از بالن تقطیر، علاوه بر تقطیر مایع ها، می توان در تهیه آب مقطر، تهیه اتیلن (آبگیری از الکل) تهیه گازهای استیلن، هیدروژن، کلر، دی اکسیدگوگرد، دی اکسیدکربن و غیره استفاده کرد.

طرز استفاده: ابتدا باید مانند هر ظرف شیشه ای آزمایشگاهی، بالن را شست. برای این منظور باید مقداری آب داخـل آن ریخت و با درپوش پلاسـتیکی یا با کف دست، دهانه آن را بست، سپس با تکان دادن، آن را شست و شو داد. در صورت تمیز نشدن می توان عمل شستن را طبق معمول با آب و با صابون و یا مواد شیمیایی و با استفاده از لوله شوی ادامه داد تا مواد چسبیده به جداره و ته آن کاملاً جدا شود. پس از شستن باید بیرون آن را با دستمال خشک کرد. برای خشک کردن داخل آن مانند بالن ته گرد به کمک گرم کردن، آن را خشک کرد.

 بورت

 

بورت وسیله ای شیشه ای به صورت لوله دراز و باریک است که در انتهای زیری آن محلی برای خارج شدن محلول وجود دارد. بورت معمولا برحسب میلی لیتر درجه بندی و هر میلی لیتر نیز معمولاً خود به ده قسمت برابر تقسیم می شود.

کاربرد: در اندازه گیری حجم مایع ها به کار می رود.

طرز استفاده: شیر شیشه ای بورت را همواره باید با انگشتهای دست چپ گرفت و باز و بسته کرد. برتری این کار در این است که شیر به طرف داخل فشرده می شود و از شُل شدن آن و چکه کردن مایع از بورت جلوگیری می کند. درصورتی که با گرفتن شیر بورت با دست راست، شیر به تدریج به طرف بیرن کشیده می شود و در این صورت احتمال دارد محلول از بورت چکه کند.

* هنگام استفاده از بورت باید آن را شست. برای شستن آن به ترتیب از آب معمولی داغ. آب و صابون و سولفوکرومیک (مخلوطی مناسب از دی کرومات پتاسیم و اسید سولفوریک) استفاده می کرد. نشانه تمیز شدن بورت این است که قطره های آب به جداره داخلی آن نچسبد. پس از شستن بورت ابتدا باید آن را با آب معمولی، آب کشید و سپس با آب مقطر (کُر) داد. با این عمل محلول قبلی از بورت خارج می شود. اما برای خارج کردن آب مقطر آغشته به جدار داخلی بورت، باید آن را یکبار با محلول مورد آزمایش نیز کُر داد. بیرون بورت را باید با دستمال تمیز خشک کرد. این عمل به بهتر خوانده شدن درجه های بورت کمک می کند.

- باید توجه داشت که هنگام پر کردن بورت لوله باریک پایین بورت (پس از شیر بورت) کاملاً پر از مایع بوده و حباب هوا نداشته باشد. اگر بورت دارای شیر شیشه ای است، با باز و بسته کردن ممکن است حباب هوا خارج نشود. در این صورت، برای خارج کردن حباب هوا باید نوک باریک بورت را در داخل مایع گذاشت و شیر بورت را باز کرد و با مکیدن از دهانه بالایی بورت، قسمت باریک آن را از مایع پر کرد.

 قیف جدا کننده

 

وسیله‌ای است که مایعات را بر اساس شاخص چگالی از هم جدا می‌کند مثلا اگر مخلوط یک ماده آلی و آب را که با هم قابل اختلاط نیستند در مخزن این وسیله بریزیم بر حسب چگالی، مواد در داخل این ظرف تفکیک می‌شود و ماده با چگالی بالاتر در زیر قرار میگیرد و وقتی شیر زیر ظرف را باز کنیم مایعی که دارای چگالی بالاتر است و در زیر قرار گرفته، از دستگاه خارج می‌گردد تا اینکه به مرز جدایی مایعات برسد، در چنین حالتی شیر را می‌بندیم و ظرف دوم را در زیر قیف جدا کننده قرار میدهیم و شیر را باز میکنیم و در نهایت قیف جدا کننده با موفقیت دو مایع مخلوط را از هم جدا می‌کند.

 قیف شیشه ای

 

ابزار مخروطی شکل است که در قسمت پایین آن لوله باریک و بلندی قرار دارد. نوک این لوله مورب است. شیشه بدنه قیف معمولاً 60 درجه است.

کاربرد: از قیف برای انتقال محلول از ظرفی به ظرف دیگر استفاده می شود (به عنوان مثال برای انتقال محلول از ظرفی به بورت، استوانه مدرج، بالن پیمانه ای، قیف شیردار، ارلن و… از قیف استفاده می شود) برای این کار، محلول موردنظر را نخست در بشـر ریخته سپس به کمک قیف تمـیز به ظرف دلخواه منتقل می شود.

- از قیف برای جدا کردن مایع از جامد نیز می توان استفاده کرد. این کار در شیمی تجزیه وزنی برای صاف کردن رسوبها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

طرزکار: برای این کار نخست باید قیف راشست و خشک کرد سپس کاغذ صافی متناسب با قیف و با ذره های رسوب برگزید (کاغذ صافی با قیف مناسب است که پس از قرار دادن در قیف حدود 5/0 تا 5/1 سانتی متر از لبه قیف پایینتر باشد ـ و زمانی متناسب با ذره های رسوب است که آب زیر صافی کاملاً زلال باشد.

برای گذاشتن کاغذ صافی در قیف ابتدا باید آن را چندین بار تا کرد، به شکل قیف درآورد و در آن گذاشت. برای این که کاغذ به قیف بچسبد باید آن را خیس کرد و با انگشت تمیز کاغذ صافی را کاملاً به جداره قیف چسباند. اگر کاغذ صافی کاملاً به قیف نچسبد و حبابهای هوا بین کاغذ و جداره داخلی قیف بماند عمل صاف کردن کند می شود.

 انواع بالن

 

1- ته گرد: که توانایی حرارت های بسیار بالا رادارد .

2- ته صاف: که توانایی حرارت های بسیار بالا را ندارد اما قابل ایستادن است.

3- بالن حجمی: ظرفی شیشه ای با گردن باریک و دراز است که بر روی آن خطّ نشانه حلقوی وجود دارد. گنجایش بالن حجمی با عددی که بر روی آن نوشته شده است مشخص می شود که حدّ آن همان خط نشانه است.

بالن حجمی

 

کاربرد: بالن حجمی برای 2 منظور به کار می رود: یکی برای رقیق کردن محلول با غلظت معین، دیگری برای تهیه محلول های سنجیده یا استاندارد.

طرز استفاده: بالن حجمـی را معمولاً با قیفـی که در دهانه آن قـرار می گیرد، باید پر کرد. نخست می توان مایع یا محلول را با سرعت تا رسیدن سطح آن به نزدیک خط نشانه در بالن حجمی ریخت برای پر کردن بالن تا خط نشانه، بهتر است از قطره چکان کمک گرفت و با ریختن قطره قطره‌ محلول موردنظر آن را به طور دقیق به خط نشانه رسانید (این عمل را اصطلاحاً به حجم رسانیدن می نامند). برای دقت بیشتر باید انحنای سـطح مایع یا محلول بر خطِ نشانه مماس باشـد. در این حالت باید چشم را طوری نگاهداشت که نیم دایره خط نشانه سمت آزمایش کننده، نیمه دیگر خط نشانه پشتی را کاملاً بپوشاند (دیده نشود). چون از بالن حجمی برای سنجش های دقیق استفاده می شود، رعایت این نکته بسیار ضروری است.

 بوته چینی (کروزه چینی)

 

بوته آزمایشگاهی ظرف مخروطی (مخروط ناقص) شبیه انگشتانه است که لیه های آن کاملاً صاف و جداره های داخلی و خارجی آن صاف و صیقلی است. اگرچه بوته آزمایشگاهی را از جنس فلز (بویژه از نیکل). گرافیت و سفال (بوته گلی یا سفالی) نیز می سازند اما این بوته ها عمدتاً از جنس چینی تهیه می شود و معمولاً دارای سرپوش است.

کاربرد: از بوته در آزمایشـگاه معمولی برای اندازه گیری آب تبلور کات کـبود یا سولفات مس زاج سبز یا سولفات آهن و نمک قلیا یا کربنات سدیم، همچنین برای ذوب قند، پارافین جامد و… استفاده می شود. چون بوته چینی در برابر گرما (تا حدودْ1200C) مقاوم است، از آن در آزمایشگاه های شیمی تجزیه برای خشک کردن رسوب و پختن رسوب در کوره الکتریکی استفاده می شود.

طرز کار: هنگام گرم کردن بوته باید آن را با گیره ویژه ای (گیره بوته) برداشت و در حفره مثلث نسوز مناسب، قرار داد. مثلث نسوز طبق شکل، به شکل مثلث است که از یک مثلث فلزی با سه قطعه روکش چینی نسوز ساخته شده است و از آن عمدتاً برای نگهداشتن بوته، به هنگام گرما دادن آن استفاده می شود. یک مثلث نسوز هنگامی برای یک بوته مناسب است که⅔ بوته در حفره آن قرار گیرد، در غیر این صورت حالت نامتعادلی پیدا می کند و در اثر ضربه کوچکی ممکن است بشکند.

چند نکته درباره بوته چینی

- اسیدها بر بوته اثر ندارند اما بازها سبب خوردگی بوته می شوند. برای پاک کردن بوته تا حد امکان نباید از اسیدها هم استفاده کرد.

- بوته های شکسـته را نباید دور ریخـت زیرا از خرده های آنها برای آب گیری الکل و تهیه اتیلن می توان استفاده کرد. (بوته شکسته را می توان خرد کرده، به عنوان ماده آبگیر مورد استفاده قرار داد)

- هنگامی که از بوته برای سنجش های وزنی استفاده می شود نخست باید بوته خالی را چندین بار در کوره الکتریکی در دمای معین (دمای لازم برای پختن رسوب) قرار داد و پس از سرد کردن، وزن کرد تا به وزن ثابت رسید. این کارها، یعنی: گرم کردن، سرد کردن و وزن کردن بوته تا رسیدن به وزن ثابت پیش از پختن هر رسوب الزامی است.

 اسپاتول

 

ابزار چینی یا فلزی است که دارای 2 قسمت می باشد، یکی دسته و دیگری تیغه. که کمی پهنتر است. از اسپاتول برای نرم کردن مواد جامد و برداشتن آن استفاده می شود. لازم است یادآوری کنیم که مواد شیمیایی را نباید با دست برداشت. برای برداشتن مواد ابزاری مانند: اسپاتول، انواع قاشق های چینی و پلاستیکی و یا فلزی را باید به کار برد.

 سردکننده (مبرد) (Condenser)

 

وسیله اى است تقریبا شامل دو لوله، که یک لوله داخلى است و یک لوله خارجى که این لوله خارجی لوله داخلى را در بر گرفته و بین جدار خارجى لوله داخلى و جدار داخلى لوله خارجى فاصله اى براى عبور مایع سرد کننده (معمولا آب سرد) وجود دارد.

روش کار به این صورت است که آب سرد از یک طرف لوله خارجى وارد و از طرف دیگر خارج میشود و در این بین مقدارىاز حرارت بخار که از یک طرف لوله داخلى وارد شده را میگیرد و بخار را سرد میکند و بخار سرد شده به صورت مایع از یکی از دهانه هاى لوله داخلی (بسته به حالت قرار داشتن سرد کننده) بیرون مى‌آید. از این وسیله معمولا در عمل رفلاکس و همچنین انواع تقطیر استفاده میشود.

 کپسول چینی

 

کپسول چینی، ظرف ته گرد کاسه مانندی است که دهانه بازی دارد. در لبه آن مانند بشر شیاری وجود دارد که به آسان ریختن مایع از آن کمک می کند.

کاربرد: تبخیر سریع محلول ها، ذوب کردن مواد (موم، پارافین و …) گرفتن آب تبلور. استفاده به عنوان ظرف توزین. برای معین کردن قابلیت حل شدن مواد.

*شکسته های کپسول چینی را هم مانند بوته چینی نباید دور ریخت (در تهیه اتیلن کاربرد دارد)

طرز استفاده: تبخیر سریع محلول ها: برای این کار کپسول را روی سه پایه و توری نسوز می گذارند و گرما می دهند. اگر هدف از تبخیر محلول، خشک شدن آن و جدا کردن ماده جامد باشد، در آخر هر کار باید کپسول را با پنس بوته نگهداشت و با همزن، محلول را همزد تا ذره های آن به بیرون پرتاب نشود.

در موارد زیر ابزارهایی که در تشریح (آناتومی) کاربرد دارند آورده شده است :

 کیت تشریح (ست تشریح)

 

 اسکالپل

 

تیغ جراحی (به انگلیسی: Scalpel)‏، (به فرانسوی: Bistouri)‏ نوعی تیغ یا چاقو است که بسیار برنده بوده و برای جراحی، کالبدشکافی وبعضی مواقع در صنایع دستی کاربرد دارد. اسکالپل‌ها ممکن است یک بار مصرف یا با کاربرد همیشگی باشند. تیغه برخی از آن‌ها را می‌توان تعویض کرد ولی برخی دیگر قابلیت تعویض ندارند ولی می‌توان آنها را تیز کرد. تیغه و دسته بیستوری (اسکالپل‌ها) به اشکال مختلف وجود دارند. اکثرا از جنس استیل کربن و برنجی می‌باشند. تیغه‌ها و دسته‌ها، سایزهای گوناگونی دارند لذا بسته به عمق ناحیه عمل، جراح چاقوی مناسب را درخواست می‌کند. برای نمونه دسته بیستوری شماره ۳، رایج ترین الگو در ست جراحی می‌باشد. تیغ شماره ۱۱ عمدتا جهت ایجاد شکاف کوچک بکار می‌رود و در عمل حجامت کاربرد دارد.

 

جا انداختن و در آوردن تیغ حتما بایستی به کمک کلمپ صورت گیرد. انتهای پروگزیمال تیغ، مایل بوده و گردن دسته اسکالپل نیز یک شیار یا لبه مایل دارد و بایستی جهت تیغ موقع جا انداختن طوری باشد که آن دو با هم موازی و منطبق شوند. قسمت بالا و کند تیغه، بوسیله پنس گرفته می‌شود و سپس داخل شیار بیستوری قرار می‌گیرد. برای در اوردن تیغ، انتهای پروگزیمال آن را با کلمپ گرفته و ضمن اینکه رو به پائین گرفته شده (تا به شخصی که احتمالا روبروی شما ایستاده آسیبی نرسد) به جلو رانده تا تیغ خارج گردد.

 

دسته بندی تیغ‌ها و دسته‌ها:

تیغ‌های بیستوری شماره ۶،۹،۱۰،۱۱،۱۲،۱۴ و۱۵ با دسته بیستوری شماره ۳ و ۹ منطبق می‌باشند.
تیغ‌های بیستوری شماره ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ با دسته بیستوری شماره ۴ و ۶ منطبق می‌باشند.

 قیچی جراحی

 

در شکل و اندازه‌های مختلف و با اهداف متفاوت مانند بریدن بافت یا مواد جراحی (نخ بخیه و...) طراحی شده‌اند. دارای دو نوع ساده و فنری می‌باشند که نوع فنری آن برای اعمال ظریف جراحی، مانند پلاستیک و چشم طراحی شده‌اند.

 قیچی نوک گرد

 

برای برش دادن جاهایی که زیاد حساس نیست و نباید تا انتها برش داده شود از این نوع قیچی استفاده می شود.

 قیچی نوک تیز

 

در جاهایی که باید تا انتها به صورت حساسی برش داده شود استفاده می شود.

 پنست دندانه دار

 

مشخصات : دو بازوی پنس در قسمت انتهایی به یکدیگر متصل شده اند و به شکلی طراحی شده اند که با خاصیت فنری همیشه باز هستند. مگر با فشار انگشتان که نوک دو بازو را به یکدیگر نزدیک کنند. نوک پنس به صورت دندان موشی است ، و معمولا دندانه ها به صورت 2 به 1 هستند به صورتی که یک دندانه نوک پنس به داخل دو دندانه طرف مقابل فرو می رود. ناحیه ای از پنس که انگشتان بر روی آن قرار می گیرند ممکن است به صورت عاج دار و یا ساده باشد . طول این پنس از 12 الی 30 سانتی متر متغیر است. ترکیب دندانه های نوک پنس نیز متنوع بوده و به صورت 2 به 1 ، 3 به 2 ، 4 به 3 و 5 به 4 ساخته شده است. هر چه تعداد دندانه ها بیشتر باشد آسیب به بافت های نرم کمتر و قدرت نگهداری آن بیشتر می شود . برخی از انواع این پنس با نوک بسیار باریک و ظریف ساخته شده است.

 پنس نوک گرد

 

جا انداختن تیخ بسیتوری و برداشتن وسایل تشریح .

 پنس نوک تیز

 

برای نشان دادن جاهای نازک مانند یک پوسته نازک یا نشان دادن رگ از این پنیس استفاده می شود.

 سوزن نخاعی

 

نوک این سوزن بسیار تیز است و برای نخاعی کردن جانوران مانند قورباغه استفاده می شود.

 سوزن سر نیزه ای

 

برای برداشتن مقطع هایی که از گیاه یا جانوران تهیه می شود .

 سوزن سرخمیده

 

دردندانپزشکی برای پر کردن حفره دندان استفاده می شود اما در آزمایشگاه زیست شناسی از آن برای فرو کردن در حفره ها هنگام تشریح استفاده می شود.

 سوند کالوله ای (ناودانکی )

 

سوند را در داخل رگ ها و حفرها وار می کنیم قیچی را در داخل ناودانک قرار می دهیم و در راستای شیار سوند ، برش ایجاد می کنیم .

 سوند لوله ای

 

داخل کردن در رگ . یا هنگامی که بخواهند مایعی را از رگ یا اندام خارج کنند از این سوند استفاده می شود . 
از این سوند در بیمارستان برای وصل کردن کیسه ادراری به بیمار استفاده می شود .

 سینی تشریح

سینی که نمونه ها را در داخل آن تشریح می کنند.

 

 پنس هموستات استریت

 

پنس های خون بند ، که گاهی به نام کلامپ و یا به صورت خلاصه خون بند نامیده می شوند ، معمولا برای گرفتن عروق خونی ، بستن آنها و یا گرفتن و نگهداشتن بافت های حاوی عروق خونی مورد استفاده قرار می گیرند.
پنس های خون بند اندازه های مختلفی دارند ولی طول آنها معمولا بین 7 الی 22 سانتیمتر است . دهانه این پنس ها معمولا شیاردار است و این شیار ها قابلیت نگهداری و در برخی موارد امکان خرد کردن بافت را فراهم می سازد. 
شیار ها ممکن است طولی ، عرضی و یا به صورت ترکیبی از شیار های طولی و عرضی باشند . در قسمت دستگیره این پنس ها ، دندانه هایی برای قفل شدن پنس تعبیه شده است تا بتوان پنس را روی بافت یا رگ ثابت کرد . پنس ها به دو صورت مستقیم یا خمیده هستند. انتخاب نوع پنس ، اندازه و خصوصیات آن بر اساس نوع عروق و بافتی که قرار است پنس با آن سروکار داشته باشد ، تعیین می شود .این نوع پنس ها معمولا برای گرفتن عروق خونی ، بستن آنها و یا گرفتن و نگهداشتن بافت های حاوی عروق خونی مورد استفاده قرار می گیرند.

 پنس سوزن گیر 18 سانتی متری

 

کاربرد:وارد کردن سوزن بخیه به بافت ها و کمک در انجام گره جراحی.دهانه این پنس کوتاه بوده و دارای شیارهای عرضی می باشد.در برخی از انواع این پنس در قسمت میانی دهانه ها شیارهای طولی نیز تعبیه شده است.شیارهای دهانه ها باعث کنترل بهتر شده و از چرخش سوزن در حین انجام بخیه جلوگیری می کند.در قسمت انتهایی این پنس،قفل دندانه دار نیز تعبیه شده است.برخی از انواع این پنس دارای یک نوع پوشش کربنی بر روی دهانه ها می باشد که این پوشش باعث افزایش قدرت دهانه ها در نگهداری سوزن و افزایش عمر سوزن گیر می شود و در صورت آسیب دیدن نیز قابل تعویض میباشد. معمولا پنس های سوزن گیری که دارای پوشش کربنی باشند دسته طلایی دارند . این پنس در اندازه های 13 ، 15، 17، 20، 26 و 30 سانتیمتری ساخته شده که انتخاب اندازه پنس بر اساس اندازه سوزن انجام میشود . به کار بردن پنس های سوزن گیر کوچک برای سوزن های بزرگ باعث آسیب به دهانه های پنس و قفل انتهایی آن میگردد.